PHÂN BIỆT CHUỖI GIÁ TRỊ VÀ CHUỖI CUNG ỨNG

1. KHÁI NIỆM

Chuỗi giá trị toàn cầu (Global Value Chain - GVC) là hệ thống tổng hợp tất cả các hoạt động mà doanh nghiệp và các đối tác trong hệ sinh thái của họ thực hiện nhằm tạo ra giá trị cho sản phẩm hoặc dịch vụ, từ khâu nghiên cứu phát triển (R&D), thiết kế, sản xuất, tiếp thị đến phân phối và hậu mãi. Khi các hoạt động này được phân tán và thực hiện bởi nhiều doanh nghiệp tại các quốc gia khác nhau, thì cấu trúc đó được gọi là chuỗi giá trị toàn cầu.
Chuỗi cung ứng toàn cầu (Global Supply Chain - GSC), ngược lại, tập trung vào việc quản lý dòng chảy của nguyên vật liệu, thông tin và sản phẩm cuối cùng từ điểm xuất phát là nhà cung cấp nguyên liệu đến người tiêu dùng cuối cùng. Chuỗi cung ứng toàn cầu không chỉ bao gồm các hoạt động mua hàng, vận chuyển, lưu kho, sản xuất và phân phối, mà còn bao gồm cả yếu tố chiến lược trong việc lựa chọn nhà cung cấp, định vị nhà máy sản xuất và tối ưu hóa logistics ở phạm vi quốc tế.

2. VAI TRÒ

Chuỗi giá trị toàn cầu đóng vai trò là nền tảng tạo ra giá trị gia tăng cho sản phẩm thông qua việc kết hợp hiệu quả các yếu tố kỹ thuật, sáng tạo và tổ chức. Đây là công cụ chiến lược giúp doanh nghiệp định vị giá trị cốt lõi, xác lập ưu thế cạnh tranh và tối đa hóa lợi ích từ từng khâu hoạt động.
Trong khi đó, chuỗi cung ứng toàn cầu đóng vai trò là phương tiện vận hành nhằm đảm bảo các hoạt động trong chuỗi giá trị được thực hiện trơn tru, đúng tiến độ và với chi phí hiệu quả. Chuỗi cung ứng là cầu nối vật chất và thông tin giúp doanh nghiệp hiện thực hóa kế hoạch kinh doanh và phân phối sản phẩm ra thị trường quốc tế.

3. NGUỒN GỐC HÌNH THÀNH

Chuỗi giá trị bắt nguồn từ lĩnh vực quản trị hoạt động và được phát triển từ mô hình “Value Chain” của Michael Porter. Đây là công cụ phân tích chiến lược, giúp doanh nghiệp hiểu rõ quá trình tạo ra giá trị để từ đó tối ưu hóa từng công đoạn trong hoạt động kinh doanh.
Chuỗi cung ứng, trái lại, có nền tảng lý thuyết từ lĩnh vực quản trị kinh doanh, đặc biệt là từ hoạt động quản lý hậu cần (logistics), mua sắm và điều phối sản xuất. Mục tiêu là đảm bảo tính liên tục, độ tin cậy và hiệu suất trong quá trình cung cấp hàng hóa và dịch vụ.

4. MỤC TIÊU

Mục tiêu chính của chuỗi giá trị là tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững thông qua việc cung cấp các sản phẩm/dịch vụ có giá trị vượt trội so với đối thủ, nhờ sự phối hợp hiệu quả giữa các hoạt động tạo giá trị.
Chuỗi cung ứng, trong khi đó, hướng tới việc đảm bảo sự hài lòng của khách hàng bằng cách tối ưu hóa việc phân phối sản phẩm với chi phí thấp nhất, thời gian nhanh nhất và chất lượng cao nhất.

5. VÍ DỤ THỰC TIỄN

Trong quá trình sản xuất một chiếc iPhone, Apple là minh chứng tiêu biểu cho sự kết hợp giữa chuỗi giá trị và chuỗi cung ứng toàn cầu:

Xét về chuỗi giá trị toàn cầu, Apple bắt đầu từ khâu thiết kế sản phẩm tại Mỹ, sau đó tiến hành thu mua linh kiện, nguyên vật liệu từ nhiều quốc gia khác nhau. Các hoạt động nghiên cứu công nghệ, phát triển phần mềm, thiết kế giao diện người dùng đều được Apple kiểm soát chặt chẽ nhằm tối ưu hóa giá trị gia tăng của sản phẩm.
Về chuỗi cung ứng toàn cầu, Apple không trực tiếp sản xuất hầu hết linh kiện iPhone mà chủ yếu thực hiện gia công sản xuất thông qua các đối tác. Các bộ phận cấu thành iPhone như chip xử lý do Samsung Electronics cung cấp, bộ xử lý Baseband từ Qualcomm Inc., màn hình từ LG Display và các cảm biến từ Sony Corporation. Các linh kiện này được vận chuyển đến các nhà máy sản xuất iPhone như Foxconn (với 4 nhà máy) và Pegatron Corporation (với 2 nhà máy) để tiến hành lắp ráp hoàn thiện sản phẩm. Cuối cùng, iPhone được phân phối ra toàn cầu thông qua hệ thống logistics và kênh phân phối phức tạp, chính là một phần của chuỗi cung ứng toàn cầu.

Chuỗi giá trị và chuỗi cung ứng là hai khái niệm có mối quan hệ mật thiết nhưng mang bản chất khác nhau. Nếu chuỗi giá trị hướng tới việc tối ưu hóa các hoạt động tạo ra giá trị, thì chuỗi cung ứng tập trung vào việc tổ chức và điều phối hiệu quả các dòng chảy vật chất và thông tin. Trong môi trường toàn cầu hóa hiện nay, việc hiểu rõ và kết hợp hiệu quả hai khái niệm này là chìa khóa để doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững trên thị trường quốc tế.