PHÂN TÍCH VAI TRÒ CỦA CÁC THỊ TRƯỜNG MỚI NỔI TRONG CHUỖI CUNG ỨNG TOÀN CẦU

1. KHÁI NIỆM VỀ THỊ TRƯỜNG MỚI NỔI

• Thị trường mới nổi (Emerging Markets) là thuật ngữ dùng để chỉ các quốc gia đang trong quá trình chuyển mình mạnh mẽ về kinh tế và xã hội, hướng đến sự công nghiệp hóa và hiện đại hóa. Các nền kinh tế này thường sở hữu tốc độ tăng trưởng cao, dân số đông, tầng lớp trung lưu ngày càng mở rộng, cùng với đó là sự cải thiện rõ rệt trong hệ thống chính trị và hành chính nhằm thu hút đầu tư nước ngoài. Chính phủ các quốc gia này thường áp dụng nhiều chính sách ưu đãi, cải cách thể chế và đầu tư vào giáo dục, khoa học công nghệ và cơ sở hạ tầng nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế bền vững.
• Với những đặc điểm như chi phí sản xuất thấp, nguồn lao động dồi dào và sự năng động của thị trường, các nền kinh tế mới nổi đang ngày càng đóng vai trò trung tâm trong mạng lưới chuỗi cung ứng toàn cầu. Không chỉ là địa điểm sản xuất, các thị trường này còn trở thành điểm đến quan trọng cho hoạt động nghiên cứu phát triển, tiêu thụ sản phẩm và dịch vụ sau bán hàng.

2. VAI TRÒ CỦA THỊ TRƯỜNG MỚI NỔI TRONG CÁC MẮT XÍCH CỦA CHUỖI CUNG ỨNG TOÀN CẦU

2.1. NGHIÊN CỨU VÀ PHÁT TRIỂN (R&D)

• Một trong những vai trò quan trọng đầu tiên mà các thị trường mới nổi đảm nhận trong chuỗi cung ứng toàn cầu là địa điểm lý tưởng để triển khai hoạt động nghiên cứu và phát triển. Với dân số đông, mật độ dân cư cao, các doanh nghiệp có thể dễ dàng tiến hành khảo sát thị trường trên quy mô lớn, giúp đảm bảo tính chính xác, đại diện và hiệu quả trong nghiên cứu người tiêu dùng và sản phẩm.
• Bên cạnh đó, chi phí nhân lực cho hoạt động R&D ở các nước mới nổi thường thấp hơn đáng kể so với các quốc gia phát triển, từ đó giảm tổng chi phí đầu tư cho doanh nghiệp. Chính phủ nhiều nước mới nổi cũng tích cực ban hành các chính sách ưu đãi về thuế, đất đai, và hỗ trợ kỹ thuật để thu hút hoạt động nghiên cứu của các tập đoàn đa quốc gia (MNCs). Điều này tạo nên một môi trường thuận lợi thúc đẩy đổi mới sáng tạo, phát triển công nghệ và sản phẩm mới.

2.2. SẢN XUẤT VÀ CHẾ TẠO

• Thị trường mới nổi giữ vai trò cốt lõi trong khâu sản xuất và chế tạo của chuỗi cung ứng toàn cầu. Với nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú, chi phí khai thác thấp, cùng với lực lượng lao động trẻ, đông đảo và có trình độ chuyên môn vừa phải, các quốc gia này tạo điều kiện lý tưởng cho các hoạt động sản xuất với chi phí tối ưu và hiệu quả cao.
• Một minh chứng điển hình là chuỗi sản xuất của Apple. Theo nghiên cứu của MIT Technology Review, để sản xuất một chiếc iPhone, Apple cần đến 75 nguyên tố hóa học – tương đương với ba phần tư bảng tuần hoàn. Trong đó, hầu hết các nguyên liệu đều không thể tìm thấy tại Hoa Kỳ. Chẳng hạn, vỏ iPhone được làm từ nhôm chiết xuất từ bauxite – một loại khoáng sản không có mỏ tại Mỹ. Ngoài ra, các nguyên tố đất hiếm như Neodymium (cho nam châm), Lanthanum (cho ống kính camera), và Hafnium (dùng trong transistor) đều chủ yếu đến từ Trung Quốc – quốc gia chiếm tới 85% sản lượng đất hiếm toàn cầu.
• Không chỉ về tài nguyên, chi phí nhân công tại các thị trường mới nổi cũng đóng vai trò then chốt. So với các quốc gia phát triển, mức lương tại đây thấp hơn rất nhiều, trong khi lại dễ dàng huy động một lực lượng lao động lớn trong thời gian ngắn. Tim Cook – CEO của Apple – từng chia sẻ trong cuộc phỏng vấn với CBS (12/2015) rằng nếu sản xuất iPhone tại Mỹ, họ sẽ mất 9 tháng để tuyển đủ 8.700 kỹ sư giám sát dây chuyền lắp ráp. Trong khi đó, tại Thâm Quyến (Trung Quốc), Foxconn có thể ngay lập tức huy động 240.000 công nhân và hàng triệu kỹ sư hỗ trợ – điều mà không quốc gia phát triển nào hiện nay có thể đáp ứng nhanh chóng và hiệu quả đến vậy.

2.3. MARKETING VÀ BÁN HÀNG

• Không chỉ là nơi sản xuất, các thị trường mới nổi còn là đích đến quan trọng trong chiến lược tiếp thị và phân phối sản phẩm của các doanh nghiệp MNCs. Với quy mô dân số lớn, thu nhập ngày càng tăng và sự đa dạng trong tầng lớp tiêu dùng, các thị trường này tạo ra nhiều phân khúc khách hàng tiềm năng mà doanh nghiệp có thể khai thác, từ đó tạo ra giá trị gia tăng vượt trội.
• Hơn nữa, doanh nghiệp nước ngoài thường có lợi thế về thương hiệu, công nghệ và kinh nghiệm quản lý, từ đó dễ dàng áp dụng các chiến lược marketing hiệu quả và chiếm lĩnh thị trường. Một chiến lược phổ biến là “nâng tầm giá trị” – tức là biến sản phẩm phổ thông thành hàng cao cấp bằng cách tăng thêm yếu tố trải nghiệm, thiết kế, hoặc hình ảnh thương hiệu. Việc này đặc biệt hiệu quả trong các nền kinh tế mới nổi, nơi người tiêu dùng đang ngày càng hướng đến việc thể hiện địa vị xã hội qua hành vi tiêu dùng.
• Ví dụ, trong quý IV năm 2014, 36% sản lượng iPhone toàn cầu được bán tại Trung Quốc – cao hơn nhiều so với tỷ lệ 26% tại thị trường Mỹ. Điều này chứng minh sức tiêu thụ mạnh mẽ của thị trường mới nổi và tầm quan trọng chiến lược của khu vực này trong chiến lược kinh doanh toàn cầu.

2.4. DỊCH VỤ SAU BÁN HÀNG

• Thị trường mới nổi cũng đang trở thành trung tâm cung cấp dịch vụ sau bán hàng cho các tập đoàn quốc tế. Lý do chính là sự cải thiện nhanh chóng trong cơ sở hạ tầng công nghệ, sự phát triển của các khu công nghiệp – dịch vụ, cùng với trình độ chuyên môn ngày càng cao của lực lượng lao động bản địa.
• Đặt trung tâm dịch vụ hậu mãi tại các nước mới nổi giúp doanh nghiệp tối ưu hóa chi phí vận hành, mở rộng quy mô phục vụ, đồng thời đảm bảo mức độ hài lòng của khách hàng toàn cầu. Hệ thống dịch vụ này không chỉ phục vụ cho thị trường nội địa mà còn có khả năng hỗ trợ khách hàng ở các khu vực lân cận, giúp tạo dựng mạng lưới toàn cầu hiệu quả và linh hoạt hơn.

3. KẾT LUẬN

Thị trường mới nổi không còn chỉ là nơi tìm kiếm nhân công giá rẻ hay tài nguyên phong phú. Ngày nay, với vai trò ngày càng mở rộng và sâu sắc, các quốc gia này đang trở thành trung tâm không thể thiếu trong chuỗi cung ứng toàn cầu – từ nghiên cứu, sản xuất, phân phối cho đến dịch vụ sau bán hàng. Việc tận dụng hiệu quả tiềm năng của các thị trường mới nổi không chỉ giúp các doanh nghiệp đa quốc gia cắt giảm chi phí mà còn mở rộng thị phần, tăng khả năng thích ứng, và gia tăng năng lực cạnh tranh toàn cầu. Trong bối cảnh toàn cầu hóa ngày càng sâu rộng, vị thế chiến lược của các thị trường mới nổi trong chuỗi giá trị toàn cầu sẽ tiếp tục được củng cố và nâng cao.