VAI TRÒ CỦA CHÍNH PHỦ TRONG VIỆC TẠO RA GIÁ TRỊ GIA TĂNG TRONG CHUỖI CUNG ỨNG TOÀN CẦU

• Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế ngày càng sâu rộng, chuỗi cung ứng toàn cầu không chỉ là mạng lưới vận hành sản xuất – phân phối đơn thuần, mà còn là một hệ sinh thái phức hợp gắn liền với chiến lược phát triển quốc gia. Trong hệ sinh thái này, chính phủ đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc tạo ra giá trị gia tăng, từ việc định hình môi trường đầu tư đến nâng cao chất lượng sản phẩm, qua đó thu hút và giữ chân các Tập đoàn đa quốc gia (MNCs) tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng trong nước.
• Các MNCs, khi lựa chọn địa điểm để đầu tư hoặc đặt các mắt xích trong chuỗi cung ứng, thường tập trung vào hai mục tiêu cốt lõi: giảm chi phí và tăng chất lượng. Đây chính là hai trụ cột để gia tăng giá trị trong chuỗi cung ứng – và ở cả hai khía cạnh này, chính phủ đều có khả năng can thiệp và tạo ra tác động sâu sắc.

1. GIẢM CHI PHÍ – CHIẾN LƯỢC HỖ TRỢ CẠNH TRANH CHI PHÍ CHO MNCs

1.1. Chính sách hỗ trợ đầu tư nước ngoài:

Chính phủ các quốc gia thường ban hành những ưu đãi thuế hấp dẫn để thu hút đầu tư nước ngoài trực tiếp (FDI). Ví dụ như miễn giảm thuế thu nhập doanh nghiệp trong những năm đầu hoạt động, ưu đãi thuế đối với lĩnh vực công nghệ cao, hay miễn thuế nhập khẩu thiết bị máy móc… Những chính sách này góp phần đáng kể vào việc giảm gánh nặng tài chính cho các MNCs, giúp họ đạt được lợi thế chi phí, tăng khả năng cạnh tranh trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

1.2. Giảm rào cản thuế quan:

Thuế quan cao là yếu tố cản trở lớn đối với thương mại quốc tế. Do đó, các chính phủ có xu hướng đàm phán các hiệp định thương mại tự do, giảm thuế nhập khẩu nguyên liệu đầu vào, và linh hoạt trong chính sách xuất khẩu, tạo điều kiện thuận lợi cho MNCs giảm thiểu chi phí giao thương và logistic. Trong trường hợp thuế nhập khẩu vẫn cao, các MNCs thường chọn giải pháp đầu tư trực tiếp để sản xuất tại chỗ nhằm tránh chi phí thuế – và chính phủ có thể điều tiết chính sách để hướng dòng vốn FDI vào những ngành chiến lược.

1.3. Tham gia các khối liên kết thương mại:

Việc là thành viên của các tổ chức quốc tế như WTO, EU, ASEAN hay các hiệp định như CPTPP, RCEP... không chỉ thể hiện cam kết của chính phủ với tự do hóa thương mại mà còn mang lại cho doanh nghiệp cơ hội tiếp cận ưu đãi thuế quan và các chuẩn mực pháp lý quốc tế, giảm thiểu chi phí vận hành và gia tăng lợi thế thương mại cho các MNCs.

1.4. Mức độ tư nhân hóa và tự do kinh doanh:

Ở những quốc gia có mức độ tư nhân hóa cao, chính phủ giảm can thiệp vào hoạt động của doanh nghiệp, tạo ra môi trường kinh doanh linh hoạt, dễ dàng trong việc lựa chọn địa điểm kho bãi, giải phóng mặt bằng hay tiếp cận các yếu tố đầu vào. Điều này không chỉ giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian và chi phí mà còn góp phần cải thiện hiệu quả sản xuất – kinh doanh trong toàn bộ chuỗi giá trị.

1.5. Ổn định chính trị và kinh tế vĩ mô:

Một môi trường chính trị – kinh tế ổn định là yếu tố then chốt trong việc đảm bảo sự vận hành trơn tru của các mắt xích trong chuỗi cung ứng. Rủi ro chính trị, bạo loạn, thay đổi chính sách đột ngột đều có thể khiến doanh nghiệp thiệt hại lớn về chi phí. Chính phủ giữ vai trò duy trì sự ổn định này, tạo niềm tin cho các MNCs yên tâm mở rộng đầu tư, phân phối và sản xuất lâu dài.

2. TĂNG CHẤT LƯỢNG – ĐÒN BẨY CHO GIÁ TRỊ GIA TĂNG BỀN VỮNG

2.1. Chính sách kiểm soát và định hướng công nghệ:

Khi chính phủ áp dụng các quy định nhằm kiểm soát chất lượng công nghệ nhập khẩu, khuyến khích sử dụng công nghệ cao và thân thiện với môi trường, thì chất lượng sản phẩm và dịch vụ cũng được cải thiện đáng kể. Điều này giúp nâng tầm vị thế của quốc gia trong chuỗi cung ứng toàn cầu, đồng thời đảm bảo rằng các sản phẩm mang nhãn hiệu “Made in [Country]” đáp ứng được các tiêu chuẩn quốc tế.

2.2. Đầu tư phát triển hạ tầng, khoa học công nghệ và nhân lực:

Chính phủ đóng vai trò quyết định trong việc phát triển cơ sở hạ tầng – từ hệ thống giao thông, logistics, đến điện, nước, viễn thông – tất cả đều là yếu tố nền tảng cho hoạt động sản xuất. Bên cạnh đó, chính sách đầu tư vào giáo dục, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, hỗ trợ nghiên cứu và phát triển (R&D), cũng như tăng cường liên kết giữa các trường đại học và doanh nghiệp, góp phần tạo ra một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo mạnh mẽ. Chính trong môi trường này, các MNCs có thể không chỉ gia công đơn thuần mà còn phát triển các hoạt động có giá trị gia tăng cao như thiết kế, nghiên cứu thị trường, tiếp thị toàn cầu...

3. KẾT LUẬN

Chính phủ không chỉ là người kiến tạo môi trường đầu tư mà còn là nhân tố chiến lược định hình khả năng tạo giá trị gia tăng trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Từ khía cạnh giảm chi phí đến việc nâng cao chất lượng sản phẩm, những chính sách chủ động và đồng bộ của chính phủ sẽ là điểm tựa quan trọng để thu hút các MNCs, nâng cao vị thế quốc gia trên bản đồ chuỗi giá trị toàn cầu, và thúc đẩy phát triển kinh tế một cách bền vững và bao trùm.