VAI TRÒ CỦA LOGISTICS ĐỐI VỚI NỀN KINH TẾ VÀ NÂNG CAO SỨC CẠNH TRANH CỦA DOANH NGHIỆP TRONG THỜI ĐẠI TOÀN CẦU HÓA

1. LOGISTICS – ĐỘNG LỰC THÚC ĐẨY VẬN HÀNH TRƠN TRU CỦA NỀN KINH TẾ

• Trong nền kinh tế hiện đại, logistics không còn là một bộ phận phụ trợ hay hoạt động hậu cần đơn thuần mà đã trở thành một cấu phần không thể thiếu, đóng vai trò chiến lược trong việc duy trì và phát triển toàn bộ hệ thống kinh tế quốc dân. Nếu hình dung nền kinh tế là một bộ máy khổng lồ đang vận hành liên tục với hàng loạt bánh răng phức tạp – từ sản xuất, lưu thông đến tiêu dùng – thì logistics chính là chất dầu bôi trơn giúp bộ máy đó vận hành trơn tru, hiệu quả, ổn định và tiết kiệm năng lượng.
• Logistics tạo ra sự kết nối giữa các khâu trong chuỗi cung ứng, từ nhà cung cấp nguyên vật liệu, nhà sản xuất, đơn vị phân phối đến người tiêu dùng cuối cùng. Nhờ có logistics, hàng hóa được đưa đến đúng nơi, đúng thời điểm, đúng chủng loại với chi phí thấp nhất có thể. Điều này góp phần giảm lãng phí nguồn lực, tăng tốc độ lưu thông hàng hóa, tối ưu hóa tồn kho, đồng thời nâng cao năng suất của toàn nền kinh tế.
• Nếu logistics hoạt động không hiệu quả hoặc bị gián đoạn – chẳng hạn do cơ sở hạ tầng yếu kém, thủ tục rườm rà, thiếu nhân lực hoặc công nghệ lạc hậu – thì toàn bộ chuỗi cung ứng sẽ bị ảnh hưởng. Hệ quả là chi phí tăng cao, thời gian giao hàng kéo dài, hàng hóa bị tồn đọng, dẫn đến thiệt hại kinh tế nghiêm trọng. Ở quy mô quốc gia, điều này còn có thể gây ra tình trạng lạm phát cục bộ, thiếu hụt hàng hóa thiết yếu, hoặc thậm chí đứt gãy chuỗi cung ứng sản xuất và xuất khẩu.

2. MỨC ĐỘ PHỤ THUỘC VÀO LOGISTICS PHẢN ÁNH TRÌNH ĐỘ PHÁT TRIỂN KINH TẾ

• Trong các nền kinh tế mang tính tiểu nông, sản xuất nhỏ lẻ, tự cung tự cấp, logistics ít đóng vai trò rõ rệt. Do sản lượng nhỏ, khoảng cách địa lý gần và mối quan hệ mua bán đơn giản, nên nhu cầu tổ chức logistics hiện đại không lớn. Tuy nhiên, khi nền kinh tế bước vào giai đoạn công nghiệp hóa và hiện đại hóa, đặc biệt là khi sản xuất được chuyên môn hóa sâu, tiêu dùng mang tính toàn cầu, chuỗi cung ứng mở rộng ra nhiều quốc gia, thì logistics trở thành yếu tố thiết yếu và sống còn.
• Điều này lý giải tại sao một số quốc gia và vùng lãnh thổ như Singapore, Hà Lan, Hong Kong đã xác định logistics không chỉ là hoạt động hỗ trợ mà là một ngành kinh tế mũi nhọn, đóng góp trực tiếp vào GDP quốc gia. Những quốc gia này có quy mô lãnh thổ nhỏ, nhưng lại nằm ở vị trí chiến lược giao thương toàn cầu, đã đầu tư mạnh vào hạ tầng cảng biển, sân bay, kho vận thông minh, trung tâm phân phối quốc tế và hệ thống luật pháp hỗ trợ thương mại để trở thành trung tâm logistics của khu vực và thế giới.
• Sự phát triển của logistics không chỉ tạo công ăn việc làm cho hàng triệu lao động mà còn thúc đẩy các ngành khác như công nghệ, xây dựng, vận tải, bảo hiểm, tài chính, thương mại điện tử… cùng tăng trưởng.

3. LOGISTICS – VŨ KHÍ CHIẾN LƯỢC NÂNG CAO SỨC CẠNH TRANH CỦA DOANH NGHIỆP

Sức cạnh tranh của doanh nghiệp là một chỉ số tổng hợp phản ánh năng lực tồn tại và phát triển của doanh nghiệp trên thị trường. Nó được cấu thành từ cả yếu tố bên ngoài (như môi trường pháp lý, cơ chế thuế, chính sách hỗ trợ của Nhà nước, hệ thống hạ tầng...) và yếu tố nội tại (như chất lượng nguồn nhân lực, năng lực tài chính, công nghệ, sản phẩm, quản trị...).

Trong số các yếu tố nội tại, việc tối ưu hóa quy trình hoạt động thông qua ứng dụng logistics nổi lên như một giải pháp khả thi, hiệu quả và tiết kiệm nhất trong bối cảnh hiện nay. Lý do là bởi:

• Chi phí lao động ngày càng tăng và không dễ kiểm soát, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu.
• Nâng cao chất lượng sản phẩm đòi hỏi thời gian dài và chi phí đầu tư lớn vào R&D, công nghệ và quản trị.
• Chất lượng nguồn nhân lực không thể cải thiện trong ngày một ngày hai mà cần cả hệ thống giáo dục và đào tạo.

Ngược lại, logistics có thể cải thiện hiệu quả hoạt động chỉ trong thời gian ngắn nếu doanh nghiệp biết tái cấu trúc chuỗi cung ứng, thuê ngoài các dịch vụ chuyên nghiệp, số hóa quy trình giao nhận – vận tải – kho bãi, và áp dụng các phần mềm quản lý hiện đại như WMS (Warehouse Management System), TMS (Transportation Management System) hay ERP (Enterprise Resource Planning).

Doanh nghiệp có thể giảm mạnh chi phí vận chuyển, thời gian giao hàng, lượng hàng tồn kho, đồng thời nâng cao độ chính xác trong xử lý đơn hàng và khả năng phục vụ khách hàng – những yếu tố then chốt để gia tăng sự hài lòng và lòng trung thành của khách hàng.

4. LOGISTICS TRONG BỐI CẢNH TOÀN CẦU HÓA VÀ TỰ DO HÓA THƯƠNG MẠI

• Khi hàng rào thuế quan ngày càng bị gỡ bỏ và các doanh nghiệp nước ngoài ồ ạt gia nhập thị trường Việt Nam, mức độ cạnh tranh tăng cao chưa từng có. Sự khác biệt không còn nằm ở giá sản phẩm, mà nằm ở khả năng đáp ứng nhanh, dịch vụ hậu mãi chuyên nghiệp và khả năng giao hàng đúng cam kết. Tất cả những yếu tố đó đều gắn bó chặt chẽ với năng lực logistics của doanh nghiệp.
• Trong môi trường như vậy, logistics trở thành một lợi thế cạnh tranh cốt lõi (core competitive advantage) giúp doanh nghiệp vượt lên đối thủ, gia tăng giá trị cho khách hàng, và duy trì vị thế dẫn đầu. Đặc biệt, trong lĩnh vực thương mại điện tử, bán lẻ đa kênh, logistics chính là yếu tố quyết định sự thành bại của một thương hiệu.

5. Ý NGHĨA

• Logistics đóng vai trò như huyết mạch trong nền kinh tế, đảm bảo dòng chảy hàng hóa, dịch vụ, thông tin và dòng tiền được vận hành thông suốt và hiệu quả. Ở cấp độ quốc gia, logistics giúp tăng năng suất lao động, thu hút đầu tư, tạo nền tảng cho xuất khẩu và hội nhập quốc tế. Ở cấp độ doanh nghiệp, logistics là công cụ chiến lược để tối ưu hóa vận hành, giảm chi phí, nâng cao năng lực phục vụ khách hàng và từ đó tăng cường sức cạnh tranh trong một thị trường ngày càng toàn cầu hóa và biến động.
• Nói cách khác, logistics chính là “nền tảng vận hành vô hình” tạo nên sự khác biệt hữu hình giữa doanh nghiệp này với doanh nghiệp khác, giữa nền kinh tế phát triển và nền kinh tế kém hiệu quả. Việc đầu tư bài bản vào logistics chính là đầu tư cho sự phát triển bền vững trong dài hạn.