LOGISTICS VÀ VẬN TẢI KHÁC NHAU NHƯ THẾ NÀO? ĐÂU LÀ ĐIỂM GIỐNG VÀ KHÁC BIỆT GIỮA HAI KHÁI NIỆM TƯỞNG CHỪNG GIỐNG NHAU?

Trong thực tế, nhiều người – kể cả trong giới doanh nghiệp – thường nhầm lẫn giữa khái niệm “logistics” và “vận tải”, thậm chí coi chúng là một. Sự nhầm lẫn này là điều dễ hiểu bởi vận tải là thành phần rõ ràng, dễ nhận biết nhất trong logistics, và cũng thường được nhắc đến nhiều trong đời sống hàng ngày. Tuy nhiên, cần khẳng định rằng: logistics và vận tải không phải là một, mà vận tải chỉ là một bộ phận cấu thành trong chuỗi logistics toàn diện.

1. LOGISTICS LÀ MỘT HỆ THỐNG TỔNG THỂ – VẬN TẢI CHỈ LÀ MỘT PHÂN ĐOẠN

Logistics là một hệ thống tổ chức và quản lý toàn diện, bao gồm nhiều hoạt động được liên kết và tích hợp nhằm đảm bảo việc di chuyển và lưu thông hàng hóa, dịch vụ, thông tin và tài nguyên từ điểm xuất phát đến điểm tiêu thụ cuối cùng, theo cách tối ưu về thời gian, chi phí và chất lượng.

Trong khi đó, vận tải (transportation) là quá trình di chuyển hàng hóa hoặc con người từ điểm này đến điểm khác bằng các phương tiện như xe tải, tàu hỏa, tàu biển, máy bay, hoặc các phương thức vận chuyển khác.

Nói cách khác, vận tải là một mắt xích quan trọng nhưng không phải duy nhất trong chuỗi logistics. Logistics còn bao gồm các hoạt động như:

• Quản lý kho bãi: tổ chức lưu trữ hàng hóa an toàn và hợp lý.
• Bốc xếp và xử lý hàng hóa: đảm bảo hàng hóa được di chuyển đúng cách, tránh hư hỏng.
• Giao nhận và phân phối: điều phối hàng hóa đến các địa điểm khác nhau.
• Đóng gói, dán nhãn, ghi mã hiệu: bảo đảm sản phẩm đúng quy cách và thông tin.
• Giám định, kiểm tra chất lượng, bảo hiểm: bảo vệ quyền lợi cho doanh nghiệp và khách hàng.
• Làm thủ tục hải quan, xuất nhập khẩu: xử lý giấy tờ, pháp lý để hàng hóa lưu thông quốc tế.
• Quản trị đơn hàng và thông tin: theo dõi tiến trình đơn hàng, xử lý sự cố.

2. VẬN TẢI CHIẾM PHẦN LỚN CHI PHÍ LOGISTICS, NHƯNG KHÔNG PHẢI TẤT CẢ

• Theo thống kê quốc tế, vận tải thường chiếm khoảng 50% đến 60% tổng chi phí logistics. Đây là thành phần đắt đỏ nhất nhưng không phải duy nhất, và nếu chỉ tập trung vào việc tối ưu vận tải mà bỏ qua các yếu tố khác như lưu kho, quản lý hàng tồn, xử lý đơn hàng, thì chuỗi cung ứng vẫn có thể gặp nghẽn tắc, phát sinh chi phí ẩn hoặc gây chậm trễ trong phục vụ khách hàng.
• Chẳng hạn, một doanh nghiệp có hệ thống vận tải cực kỳ nhanh nhưng không có kho hàng hợp lý, không kiểm soát được tồn kho, hoặc sai sót trong quản lý đơn hàng – thì hiệu quả cuối cùng vẫn thấp, thậm chí gây tổn thất lớn hơn.

3. LOGISTICS – KHÔNG CHỈ LÀ DỊCH VỤ, MÀ LÀ CHIẾN LƯỢC QUẢN TRỊ TOÀN DIỆN

Một điểm khác biệt quan trọng giữa logistics và vận tải là ở ý nghĩa quản trị. Logistics không chỉ dừng lại ở việc thực hiện, mà còn bao gồm hoạch định, điều phối, phân tích và tối ưu hóa toàn bộ dòng chảy hàng hóa và thông tin.

Logistics đòi hỏi sự tham gia của các công cụ công nghệ, hệ thống thông tin, mô hình dự báo nhu cầu, phân tích dữ liệu, lập kế hoạch mạng lưới phân phối, nhằm giúp doanh nghiệp:

• Rút ngắn thời gian đưa sản phẩm ra thị trường;
• Tối ưu lượng hàng tồn kho;
• Tăng độ chính xác của đơn hàng;
• Nâng cao trải nghiệm khách hàng;
• Tăng năng suất tổng thể và doanh thu.

Vận tải, trong khi đó, thường chỉ đảm nhận chức năng thực thi nhiệm vụ di chuyển, ít có vai trò chiến lược trong lập kế hoạch toàn hệ thống.

4. TÓM LẠI: LOGISTICS VÀ VẬN TẢI KHÔNG PHẢI LÀ MỘT