LOGISTICS 3PL LÀ GÌ? PHÂN BIỆT 1PL, 2PL VÀ 3PL TRONG CHUỖI CUNG ỨNG HIỆN ĐẠI

Trong quá trình toàn cầu hóa và gia tăng mức độ phức tạp của chuỗi cung ứng, logistics ngày càng trở thành một lĩnh vực chuyên môn sâu, đòi hỏi năng lực tổ chức, công nghệ, và kinh nghiệm thực tiễn cao. Chính vì vậy, nhiều doanh nghiệp không còn tự mình thực hiện toàn bộ các hoạt động logistics, mà thay vào đó lựa chọn thuê ngoài, nhằm tối ưu chi phí, nâng cao chất lượng dịch vụ và tập trung nguồn lực cho các hoạt động cốt lõi. Từ xu thế đó, mô hình logistics của bên thứ ba – gọi tắt là 3PL (Third-Party Logistics) – đã ra đời và nhanh chóng trở thành một cấu phần then chốt của chuỗi cung ứng hiện đại.

1. LOGISTICS 3PL LÀ GÌ?

3PL là viết tắt của cụm từ “Third-Party Logistics”, nghĩa là logistics của bên thứ ba. Đây là mô hình trong đó một doanh nghiệp (thường là doanh nghiệp sản xuất, thương mại, phân phối…) thuê ngoài toàn bộ hoặc một phần các hoạt động logistics của mình cho một doanh nghiệp chuyên cung cấp dịch vụ logistics. Công ty logistics – tức “bên thứ ba” – sẽ thực hiện các công đoạn như vận chuyển, lưu kho, đóng gói, làm thủ tục hải quan, khai báo xuất nhập khẩu, phân phối hàng hóa và các dịch vụ liên quan khác tùy theo thỏa thuận.

Mô hình 3PL không chỉ là một lựa chọn mang tính kỹ thuật, mà còn là một chiến lược quản trị chuỗi cung ứng hiện đại, với mục tiêu:

• Chuyên môn hóa hoạt động logistics, tận dụng năng lực và kinh nghiệm của các nhà cung cấp dịch vụ chuyên nghiệp;
• Tối ưu hóa chi phí vận hành, thay vì đầu tư lớn vào đội xe, kho bãi, nhân sự, công nghệ;
• Tăng độ linh hoạt, giúp doanh nghiệp dễ dàng mở rộng thị trường, điều chỉnh sản lượng theo nhu cầu mà không phải tái cấu trúc hạ tầng nội bộ.

2. VÍ DỤ THỰC TẾ VỀ MÔ HÌNH 3PL

Giả sử Công ty A tại Việt Nam là một doanh nghiệp sản xuất hồ tiêu, có đối tác nhập khẩu tại Ấn Độ. Thay vì tự tổ chức toàn bộ các công đoạn logistics phức tạp như:

• Đặt lịch tàu biển;
• Thuê xe tải vận chuyển hồ tiêu từ kho ra cảng;
• Làm thủ tục hải quan, xin chứng nhận xuất xứ;
• Kiểm định chất lượng, đóng gói, chuẩn bị chứng từ;

... thì Công ty A ký hợp đồng với Công ty C – một nhà cung cấp dịch vụ logistics 3PL chuyên nghiệp. Công ty C sẽ thay mặt Công ty A thực hiện tất cả các hoạt động đó theo đúng thời hạn, đúng yêu cầu chất lượng, và đảm bảo hàng đến nơi an toàn. Đổi lại, Công ty A chỉ cần thanh toán một khoản chi phí dịch vụ đã thỏa thuận.

Qua đó, doanh nghiệp sản xuất có thể tập trung hoàn toàn vào khâu sản xuất, cải tiến chất lượng sản phẩm, tìm kiếm bạn hàng, mở rộng thị trường, thay vì phải phân tán nguồn lực để vận hành một chuỗi logistics phức tạp và tốn kém.

3. 3PL VÀ XU HƯỚNG LOGISTICS CHUYÊN MÔN HÓA

Mô hình logistics 3PL là hiện thân của xu hướng thuê ngoài logistics đang ngày càng phát triển mạnh mẽ trên thế giới và tại Việt Nam. Đây là một xu hướng tất yếu khi các doanh nghiệp ngày càng nhận ra rằng:

• Logistics không chỉ là vận chuyển đơn thuần, mà là một hệ thống tích hợp đa khâu, yêu cầu trình độ chuyên môn cao;
• Việc xây dựng một hệ thống logistics nội bộ đòi hỏi chi phí đầu tư lớn, thời gian dài và nguồn nhân lực chất lượng cao;
• Trong khi đó, các công ty logistics chuyên nghiệp (3PL) có thể mang lại dịch vụ nhanh hơn, chính xác hơn, chi phí thấp hơn nhờ có quy mô lớn, hệ thống công nghệ, đội ngũ nhân lực lành nghề và mạng lưới toàn cầu.

4. VẬY 1PL, 2PL LÀ GÌ? KHÁC BIỆT GIỮA 1PL – 2PL – 3PL

Để hiểu rõ hơn về mô hình logistics hiện đại, cần phân biệt các cấp độ dịch vụ logistics, từ cấp độ đơn giản nhất (1PL) đến cấp độ tích hợp cao hơn (3PL).

4.1. 1PL – First Party Logistics

1PL là bên đầu tiên, tức là nhà sản xuất, nhà cung cấp dịch vụ hoặc nhà bán hàng tự thực hiện các hoạt động logistics cho chính mình, không có bên trung gian.

Ví dụ:

• Một công ty có đội xe tải riêng để vận chuyển hàng hóa nội bộ;
• Một nhà máy có kho bãi và nhân lực để tự lưu trữ và điều phối hàng;
• Một cảng biển cung cấp dịch vụ bốc xếp cho chính khách hàng của mình.

Đây là cấp độ logistics đơn giản, thường chỉ áp dụng trong doanh nghiệp quy mô nhỏ, hoặc trong điều kiện hạ tầng logistics còn hạn chế.

4.2. 2PL – Second Party Logistics

2PL là bên cung cấp dịch vụ logistics thứ hai, tức là các công ty chuyên về một hoặc một số dịch vụ logistics nhất định, như vận tải, giao nhận, chuyển phát nhanh, vận tải đa phương thức…

Ví dụ:

• Một hãng tàu biển chuyên chở container quốc tế;
• Một công ty vận tải Bắc – Nam;
• Một doanh nghiệp chuyên giao nhận hàng hóa kết hợp đóng gói và làm chứng từ.

So với 1PL, 2PL cung cấp dịch vụ đa dạng hơn, chuyên nghiệp hơn và thường hoạt động trên phạm vi rộng. Tuy nhiên, các dịch vụ này vẫn mang tính tiêu chuẩn hóa, chưa có sự tùy chỉnh cao theo nhu cầu riêng của từng khách hàng.

4.3. 3PL – Third Party Logistics

3PL là bước phát triển tiếp theo, nơi nhà cung cấp logistics không chỉ thực hiện một vài dịch vụ đơn lẻ mà đảm nhận toàn bộ chuỗi logistics, thậm chí có thể thiết kế dịch vụ theo yêu cầu riêng biệt của khách hàng.

Khác biệt cơ bản giữa 2PL và 3PL gồm:

5. TỔNG KẾT

• Logistics 3PL là một trong những mô hình quản trị chuỗi cung ứng tối ưu nhất trong nền kinh tế hiện đại. Với việc sử dụng dịch vụ từ bên thứ ba, doanh nghiệp không chỉ tiết kiệm thời gian và chi phí, mà còn nâng cao được hiệu quả vận hành, độ chính xác và chất lượng phục vụ khách hàng. Đồng thời, 3PL giúp các doanh nghiệp tập trung vào năng lực cốt lõi của mình, để từ đó phát triển nhanh hơn và bền vững hơn trên thị trường cạnh tranh toàn cầu.
• Hiểu rõ sự khác biệt giữa 1PL, 2PL và 3PL là bước đi quan trọng để các doanh nghiệp lựa chọn mô hình logistics phù hợp nhất với chiến lược kinh doanh của mình, từ đó xây dựng một chuỗi cung ứng hiệu quả, linh hoạt và có khả năng thích ứng cao trước những biến động của thị trường.