CÁC NHÓM NHÂN TỐ VÀ TÁC ĐỘNG CỦA CHÚNG ĐẾN VIỆC HÌNH THÀNH CHUỖI CUNG ỨNG TOÀN CẦU CỦA CÁC TẬP ĐOÀN ĐA QUỐC GIA (MNCs)

Sự hình thành và phát triển của chuỗi cung ứng toàn cầu (Global Supply Chains - GSCs) của các Tập đoàn đa quốc gia (Multinational Corporations - MNCs) là kết quả của sự tương tác phức tạp giữa nhiều nhóm nhân tố khác nhau. Các yếu tố này không chỉ định hình cấu trúc và quy mô của chuỗi cung ứng mà còn quyết định mức độ hội nhập, phạm vi và chiến lược hoạt động toàn cầu của doanh nghiệp. Có bốn nhóm nhân tố chính tác động mạnh mẽ đến quá trình này, bao gồm: nhóm thị trường, nhóm chi phí, nhóm chính sách – thể chế, và nhóm cạnh tranh.

1. NHÓM NHÂN TỐ THỊ TRƯỜNG

• Các yếu tố thuộc nhóm này bao gồm: phương tiện truyền thông đại chúng, phong cách tiêu dùng thay đổi liên tục, nhu cầu về các sản phẩm có hàm lượng chất xám và công nghệ cao, tốc độ gia tăng dân số toàn cầu, sự phát triển của thương mại điện tử, sự hiện diện ngày càng mạnh mẽ của các công ty toàn cầu, chất lượng cơ sở hạ tầng, sức mạnh của thương hiệu và hiệu quả của hoạt động quảng cáo.
• Tác động tích cực và nổi bật của nhóm nhân tố thị trường là thúc đẩy sự mở rộng cả về chiều rộng và chiều sâu của chuỗi cung ứng toàn cầu. Khi thị trường trở nên rộng lớn và đa dạng hơn, cùng với sự gia tăng của nhu cầu cá biệt hóa sản phẩm, thì mức độ chuyên môn hóa sản xuất cũng ngày càng sâu sắc. Không một quốc gia hay doanh nghiệp đơn lẻ nào có thể đáp ứng toàn bộ chuỗi giá trị sản phẩm. Do đó, các quốc gia có xu hướng tập trung vào một hoặc một số công đoạn nhất định trong chuỗi cung ứng. Điều này thúc đẩy sự tham gia sâu rộng vào mạng lưới cung ứng toàn cầu của các MNCs, từ đó tạo nên một cấu trúc chuỗi phân tán nhưng liên kết chặt chẽ về mặt chiến lược.

2. NHÓM NHÂN TỐ CHI PHÍ

• Nhóm này bao gồm: chi phí kinh doanh, thời gian sản xuất và phân phối, mức độ khan hiếm của nguồn lực, tiến bộ công nghệ, các yếu tố an toàn và rủi ro trong hoạt động sản xuất – vận hành.
• Sự gia tăng chi phí sản xuất, đặc biệt là tại các quốc gia phát triển, đã thúc đẩy các doanh nghiệp đa quốc gia tái cấu trúc chuỗi cung ứng theo hướng tối ưu hóa chi phí thông qua chuyên môn hóa sâu. Doanh nghiệp có xu hướng chỉ đảm nhận một hoặc một vài công đoạn trong toàn bộ quy trình sản xuất nhằm đạt hiệu quả kinh tế nhờ quy mô và đường cong kinh nghiệm. Chính điều này làm cho số lượng mắt xích trong chuỗi cung ứng tăng lên, mỗi mắt xích chỉ tập trung vào một phần việc nhỏ hơn nhưng có giá trị gia tăng cao hơn. Kết quả là chuỗi cung ứng trở nên sâu hơn, phức tạp hơn và được tổ chức chặt chẽ hơn trên phạm vi toàn cầu.

3. NHÓM NHÂN TỐ CHÍNH SÁCH – THỂ CHẾ

• Nhóm này bao gồm các yếu tố như: vai trò và tác động của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), chính sách và quy định của chính phủ, các rào cản thuế quan, mức độ ổn định chính trị – kinh tế, chi tiêu công, và liên kết thương mại khu vực.
• Mặc dù xu hướng toàn cầu hóa hiện nay hướng tới tự do hóa thương mại, song trên thực tế, nhiều chính phủ vẫn áp dụng các hàng rào phi thuế quan và các biện pháp bảo hộ nhằm bảo vệ sản xuất trong nước và cân bằng ngân sách. Điều này tạo ra những rào cản đáng kể cho các MNCs khi muốn nhập khẩu linh kiện, nguyên vật liệu từ bên ngoài. Trước những rào cản đó, nhiều MNCs lựa chọn giải pháp đầu tư trực tiếp ra nước ngoài (FDI), xây dựng nhà máy sản xuất hoặc trung tâm phân phối tại các quốc gia sở tại để tận dụng lợi thế chi phí, giảm bớt sự phụ thuộc vào nhập khẩu, đồng thời đảm bảo tính liên tục và hiệu quả cho chuỗi cung ứng toàn cầu.

4. NHÓM NHÂN TỐ CẠNH TRANH

• Các yếu tố cạnh tranh bao gồm: sự phát triển và di chuyển của tài năng, các hoạt động mua bán – sáp nhập (M&A), sự gia tăng số lượng các công ty toàn cầu, các liên minh chiến lược, và mức độ thương mại hóa toàn cầu.
• Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt, các doanh nghiệp không thể đơn độc tồn tại và phát triển mà có xu hướng liên kết với nhau để tạo ra các tập đoàn đa quốc gia nhằm khai thác tối đa nguồn lực và lợi thế trong từng lĩnh vực. Sự cạnh tranh không chỉ diễn ra ở cấp độ sản phẩm mà còn ở cấp độ chuỗi cung ứng – nơi mà tốc độ, độ tin cậy và khả năng đáp ứng linh hoạt trở thành lợi thế then chốt. Chính vì vậy, các MNCs ngày càng mở rộng phạm vi hoạt động ra toàn cầu, xây dựng các mắt xích chuỗi cung ứng tại nhiều quốc gia khác nhau để vừa tận dụng lợi thế chi phí, vừa dễ dàng tiếp cận và thâm nhập các thị trường bản địa. Việc hiện diện trực tiếp thông qua các mắt xích sản xuất, phân phối cũng giúp gia tăng nhận diện thương hiệu và mức độ ảnh hưởng tại các khu vực chiến lược.

5. KẾT LUẬN

Tóm lại, sự hình thành và phát triển của chuỗi cung ứng toàn cầu là kết quả tổng hòa của nhiều nhóm nhân tố tác động từ bên trong và bên ngoài doanh nghiệp. Trong bối cảnh toàn cầu hóa sâu rộng, các MNCs cần không ngừng phân tích, đánh giá và điều chỉnh chiến lược chuỗi cung ứng dựa trên các nhân tố thị trường, chi phí, thể chế và cạnh tranh nhằm duy trì lợi thế so sánh, tối ưu hóa hiệu quả hoạt động và nâng cao khả năng thích ứng trong một thế giới đầy biến động.