PHÂN BIỆT CAD VÀ COD – DOANH NGHIỆP NÊN CHỌN PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN NÀO?

Trong lĩnh vực xuất nhập khẩu và logistics, quản lý rủi ro tài chính là yếu tố sống còn trong mỗi giao dịch. Một trong những quyết định quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến dòng tiền và mức độ an toàn tài chính là lựa chọn phương thức thanh toán quốc tế.

Hai phương thức thường được sử dụng là CAD (Cash Against Documents) và COD (Cash On Delivery). Tuy giống nhau ở điểm “giao hàng nhận tiền”, nhưng bản chất và mức độ an toàn giữa hai hình thức này lại hoàn toàn khác biệt. Cùng phân tích chi tiết để doanh nghiệp có cái nhìn rõ ràng và đưa ra lựa chọn phù hợp.

1. CAD – Cash Against Documents (Thanh toán kèm chứng từ)

1.1. Bản chất:

Người mua chỉ được nhận bộ chứng từ hàng hóa sau khi thanh toán, thông qua ngân hàng làm trung gian.

 1.2.Chứng từ thường bao gồm:

• Vận đơn (Bill of Lading) – giấy tờ quan trọng nhất để nhận hàng
• Hóa đơn thương mại (Invoice)
• Danh sách đóng gói (Packing List)
• Chứng nhận xuất xứ, phiếu kiểm định, v.v. (nếu cần)

 1.3.Cách hoạt động:

• Người bán gửi hàng lên tàu, chuẩn bị bộ chứng từ.
• Gửi bộ chứng từ đến ngân hàng.
• Ngân hàng chỉ bàn giao chứng từ cho người mua khi họ hoàn tất thanh toán.
• Người mua dùng chứng từ để nhận hàng tại cảng.

 1.4.Ưu điểm của CAD:

• Đảm bảo quyền lợi đôi bên:
• Người mua không phải trả trước khi hàng được vận chuyển.
• Người bán vẫn kiểm soát quyền nhận hàng thông qua chứng từ.
• Phù hợp với hàng hóa giá trị cao hoặc giao dịch quốc tế.

 1.5.Nhược điểm:

• Phụ thuộc ngân hàng: Quy trình qua ngân hàng có thể bị chậm trễ.
• Nguy cơ người mua không thanh toán: Nếu người mua từ chối thanh toán, hàng có thể mắc kẹt tại cảng, phát sinh chi phí lưu kho.

 1.6.Tình huống áp dụng thực tế:

Công ty A tại Việt Nam xuất khẩu cà phê sang công ty B tại Đức. Sau khi tàu rời cảng, A gửi bộ chứng từ đến ngân hàng. B muốn lấy hàng tại cảng Đức thì buộc phải thanh toán thông qua ngân hàng để nhận bộ chứng từ.

2. COD – Cash On Delivery (Thanh toán khi nhận hàng)

2.1.Bản chất:

Người mua thanh toán trực tiếp bằng tiền mặt hoặc chuyển khoản cho nhân viên giao hàng khi nhận hàng.

 2.2.Phổ biến trong:

• Giao dịch nội địa
• Thương mại điện tử
• Đơn hàng có giá trị thấp hoặc vừa

 2.3.Cách hoạt động:

• Người bán giao hàng qua đơn vị vận chuyển (shipper).
• Shipper thu tiền khi giao hàng cho người mua.
• Số tiền thu được chuyển lại cho người bán.

2.4. Ưu điểm của COD:

• Đơn giản – linh hoạt – nhanh gọn
• Giúp người mua có thể kiểm tra hàng hóa trước khi thanh toán
• Phù hợp với mô hình B2C, thương mại điện tử

2.4. Nhược điểm:

• Rủi ro cho người bán: Người mua từ chối nhận hàng → hàng hoàn lại, phát sinh chi phí logistics.
• Không phù hợp với hàng hóa có giá trị lớn hoặc cần chứng từ xuất nhập khẩu.

2.5. Tình huống áp dụng thực tế:

Một shop online tại Trung Quốc bán quần áo sang Việt Nam. Shipper giao hàng đến tận nhà, khách hàng kiểm tra và trả tiền mặt. Sau đó tiền được chuyển lại cho người bán.

3.So sánh nhanh: CAD vs. COD

4.Doanh nghiệp nên chọn hình thức nào?

 Chọn CAD nếu:

• Giao dịch quốc tế
• Hàng hóa có giá trị lớn
• Cần đảm bảo kiểm soát chứng từ và quyền sở hữu hàng

 Chọn COD nếu:

• Bán lẻ trong nước hoặc khu vực gần
• Giao dịch nhanh, giá trị thấp
• Mô hình thương mại điện tử hoặc bán hàng trực tiếp

5. Mẹo Tối Ưu Hóa Khi Sử Dụng CAD và COD

Với CAD:

• Chọn ngân hàng uy tín, có kinh nghiệm xử lý chứng từ xuất nhập khẩu.
• Thường xuyên liên hệ và theo dõi quá trình xử lý để tránh chậm trễ thông quan.

Với COD:

• Xác nhận đơn hàng kỹ lưỡng, tránh hoàn hàng do khách “bom” đơn.
• Kí hợp đồng rõ ràng với đơn vị vận chuyển về quy trình thu tiền, hoàn hàng, chịu trách nhiệm.

CAD và COD đều là những công cụ thanh toán hiệu quả, nhưng mỗi hình thức phù hợp với một loại hình kinh doanh khác nhau. Doanh nghiệp cần đánh giá kỹ:

• Tính chất hàng hóa
• Đối tượng khách hàng
• Mức độ rủi ro có thể chấp nhận để lựa chọn phương thức thanh toán tối ưu nhất, vừa đảm bảo an toàn tài chính, vừa tăng tốc độ giao dịch.